DEM Parti Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu üyelerinin ortak yazılı açıklamasında, Kürt meselesinin demokratik ve barışçı çözümüne vurgu yapılarak, PKK lideri Abdullah Öcalan'ın Komisyon tarafından dinlenmesinin kalıcı çözüm için bir gereklilik olarak ele alınması gerektiği ifade edildi.
Meclis açılışıyla birlikte siyasal ve toplumsal aşama olarak nitelendirilebilecek birinci aşama, bu süreçte yerini hukuk aşamasına bırakacağını belirten açıklamada, Komisyon'un varlık gerekçesi sürecin gerektirdiği yasa düzenlemelerine ilişkin tavsiyeler ve taslaklar oluşturmaktır. Yeni yasama yılının açılışıyla birlikte Komisyon’a üye veren partilerin ilgili başlıklarda somut öneriler sunması ve bu öneriler üzerinde ortaklaştırma hedefiyle çalışılması ikinci aşamanın en temel görevidir.
DEM Parti Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu üyeleri Gülistan Kılıç Koçyiğit, Meral Danış Beştaş, Hakkı Saruhan Oluç, Celal Fırat ve Cengiz Çiçek'in 24 Eylül'de yapılan 12. toplantının ardından ortak yazılı açıklama yaptığını belirtti. Açıklamada, Komisyon'un 5 Ağustos 2025 tarihinden itibaren faaliyetlerine devam ettiği ve Kürt meselesinin demokratik ve barışçı çözümüne katkı sunacak hukuki ve siyasi zeminin tesisi amacıyla kurulduğu ifade edildi.
Açıklamada ayrıca, Komisyon'un dinlemelerde öne çıkan önerilerin faydalanması gerektiğine vurgu yapıldı. Komisyon çalışmalarındaki birinci aşamanın tamamlandığı ve dinlemelerin sonuna yaklaşıldığı kaydedildi. Farklı çevrelerden kişi ve kurumların barışa ve çözüme dair düşünce ve önerilerinin değerli bulunduğu belirtildi; partimiz açısından dinleme safhasının ana çıktısının Kürt sorunun demokratik ve barışçı çözümünün kaçınılmazlığı olduğuna dikkat çekildi.
Negatif ve pozitif barış arasındaki farkın önemi, adaletin tesisi, toplumsal güvenin inşası, eşitliğin kurumsallaşması ve farklı kimliklerin barış içinde yaşama iradesinin ortaya konulması gerekliliği gibi tespitler önemli bulundu ve bu önerilerden yararlanılması gerektiğinin altı çizildi.
Komisyon'un Sayın Öcalan'ı dinlemesi, mevcut sürecin başarıyla nihayete erdirilmesi açısından belirleyici öneme sahiptir. Sorumuzu siyasal, kültürel, toplumsal ve ekonomik boyutlarıyla ele alarak kalıcı çözümün geliştirilmesi gerektiği, ve bu bağlamda Öcalan'ın dinlenmesinin süreç açısından bir gereklilik olduğu belirtildi. Bu adımın sorunun kalıcı çözümüne katkı sağlayacağı vurgulandı.
Meclis açılışıyla birlikte birinci aşama, ikinci aşamaya geçişte hukukun tesisi ve yasa önünde eşitliğin sağlanmasının en önemli adımlarından biri olarak görüldü. Komisyon'un varlık gerekçesi, Geçiş Dönemi Kanunu, İnfaz Kanunu, TMK, TCK ve CMK'de gerekli değişikliklerin yapılması; ayrıca kayyım düzenlemesi ve yerel yönetimlerin güçlendirilmesi ve demokratikleştirilmesi; ayrımcılıkla mücadele ve anadilinde eğitim gibi başlıklar üzerinde çalışmalar yapılmasıdır. Yeni yasama yılının açılışıyla birlikte Komisyon’a üye veren partilerin somut öneriler sunması ve bu öneriler üzerinde ortaklaştırma hedefiyle çalışılması ikinci aşamanın temel görevidir; çünkü çatışmanın kalıcı olarak ortadan kaldırılmasının en önemli adımlarından biri hukukun tesisidir.
Kürt meselesinin demokratikleşme perspektifiyle ele alınması kaçınılmazdır ve bu, zihniyet dönüşümünü gerektirir. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'nin 17 Eylül 2025 tarihli kararı, Barış ve Demokratik Toplum Süreci'ne atıf yaparak umut hakkına dair komisyon ve parlamentonun görevlerini hatırlatması dikkate değerdir. Türkiye'de ilgili siyasal ve hukuki adımlara işaret edilen bu ortamda, umut hakkı çerçevesinde sürecin gerekli adımlarını atmak, inisiyatifleri almak ve bunu bir ilke olarak benimsemek Kürt sorununda adil, eşit, demokratik ve toplumsal çözümün en hayati gelişmelerinden biri olacaktır.
DEM Parti için hedef, Kürt sorununu çatışma zemininden uzaklaştırarak hukuki ve siyasi çözüm olanaklarını yaratmaktır. Kürt meselesinin demokratikleşme perspektifiyle ele alınması ve bunun gerektirdiği zihniyet dönüşümü kaçınılmazdır. Dinlemeler esnasında bir akademisyenin belirttiği gibi 'Her barış demokrasiyle sonuçlanmayabilir, ancak Kürt sorunu çözülmeden Türkiye'ye demokrasi gelmeyecektir.'

DEM Parti’nin Milli Dayanışma Komisyonu, Öcalan’ın dinlenmesini kalıcı çözüm için gerekli görürken ikinci aşamada hukukun tesisi için yasa taslaklarına odaklanılması gerektiğini belirtti. Komisyon üyelerinin 24 Eylül toplantısında ortaya koyduğu görüşler, Geçiş Dönemi Kanunu, İnfaz Kanunu, TMK, TCK ve CMK gibi yasa değişikliklerinin hazırlanması gerektiğini vurguladı. Kürt sorununun demokratikleşme perspektifiyle ele alınması ve Avrupa Konseyi kararlarının umut hakkı bağlamında süreci desteklemesi gerektiği ifade edildi.

DEM Parti Komisyonu: Öcalan'ın Dinlenmesi ve Hukuki Reformlarla Kürt Sorununda Kalıcı Çözüm Vurgusu

<h2>Süreç ve dinlenmelerin durumu</h2>
Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu'nda süreçle ilgili tarafların dinlenmesinin bu hafta tamamlanması bekleniyor. Ancak terör örgütü PKK lideri Abdullah Öcalan'ın dinlenip dinlenmeyeceği ve dinlenecekse hangi usulle gerçekleştirileceği konusundaki tartışmalar sürüyor. Komisyonda Emek Partisi'ni temsil eden İstanbul Milletvekili İskender Bayhan, "Komisyonun mutlaka İmralı ile buluşması şart. Bu ne şekilde olur? Komisyonun İmralı'ya gitmesi daha anlamlı olur, yüz yüze irtibat, soru sorabilmek, konuşabilmek açısından. Ama bunun komisyonda bağıtlanması lazım" dedi.

<h2>Toplantılar ve dinlenecekler</h2>
Milli Dayanışma Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu, yarın saat 14.00'te toplanarak, onuncu toplantısını gerçekleştirecek. Toplantıda, "çatışma çözümü" alanında çalışmaları bulunan Prof. Dr. Havva Kök Arslan, Prof. Dr. Sevtap Yokuş Veznedaroğlu, Prof. Dr. Ayşe Betül Çelik, Doç. Dr. Çerağ Esra Çuhadar, Fatih Ulusoy, Hüseyin Oruç, Prof. Dr. Deniz Ülke Kaynak, Doç. Dr. Vahap Coşkun ve Prof. Dr. Talha Köse dinlenecek.

Komisyonun 18 Eylül Perşembe günü yapacağı onbirinci toplantıda ise Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde faaliyet gösteren Kadim Aşiretler Federasyonu, Anadolu Güvenlik Korucuları ve Şehit Aileleri Konfederasyonu, Medrese Alimleri Vakfı, İslami Tebliğ Tedris İlim Hareketi Adamları Derneği, Doğu Güneydoğu Sanayici ve İş İnsanları Dernekleri Federasyonu, Doğu ve Güneydoğu İş Kadınları Derneği temsilcileri dinlenecek.

<h2>Öcalan'ın dinlenmesi tartışması</h2>
Terör örgütü lideri Abdullah Öcalan'ın dinlenip dinlenmeyeceği tartışması...
Komisyonun süreçle ilgili tarafların dinlenmesini bu hafta tamamlaması bekleniyor. Ancak komisyonda sık sık dile getirilen terör örgütü PKK lideri Abdullah Öcalan'ın da dinlenip dinlenmeyeceği konusunda henüz bir netlik bulunmuyor.

Yeniden Refah, DSP ve HÜDA PAR temsilcileri İmralı'ya gidilmesine karşı çıkarken, AK Parti kanadından bu konuda şimdiye kadar herhangi bir görüş dile getirilmedi. Cumhur İttifakı ortağı MHP'nin Milli Dayanışma Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu Üyesi, Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız, sosyal medya hesabından "Meclis Başkanımız Sayın Numan Kurtulmuş, terör örgütü kurucusu Abdullah Öcalan'ın beyanlarını almak üzere zamanlaması ve yöntemi iyi düşünülerek Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu içerisinden 3 -4 kişiyi seçmesi bir zaaf oluşturmayacaktır" paylaşımında bulunmuştu.

DEM Partililer de komisyonda resmi olarak dile getirmese de mutlaka Abdullah Öcalan ile görüşülmesi gerektiğini vurguluyor. Komisyonda dinlemeler tamamlandıktan sonra, yasal çerçeve için hazırlıklar başlayacak. Komisyon üyelerinin yasal çerçeve konusunda görüş ve önerileri dinlenecek.

<h2>Bayhan'ın görüşleri ve üç ayaklı çalışma</h2>
İskender Bayhan: "Komisyonda tartışıp sonuçlandırmakta yarar var"
Komisyon üyesi EMEP İstanbul Milletvekili İskender Bayhan, ANKA Haber Ajansı'na yaptığı açıklamada, "Bu süreç İmralı'da başlamış ve orada yürüyen bir süreç. Bu sürecin nasıl ilerleyeceği iktidar tarafından da vurgulandı. Hem Devlet Bahçeli'nin hem Erdoğan'ın, dolayısıyla Cumhur İttifakı'nın, MİT'in açıklamaları var: Öcalan'ın tutumlarının ne kadar belirleyeci olduğu ifade ediliyor. Öyleyse komisyonun mutlaka İmralı ile buluşması şart. Bunun biçimi nasıl olur, ne şekilde olur? Komisyonun İmralı'ya gitmesi daha anlamlı olur; yüz yüze irtibat, soru sorabilmek, konuşabilmek açısından. Ama bunun komisyonda bağıtlanması, sonuçlandırılması lazım. Yani bu sadece Meclis Başkanı'nın veya iktidar bloğunun bir tasarrufu olmamalı. Onun için komisyonda tartışıp sonuçlandırmakta yarar var, kim gidecek, kaç kişi gidecek, nasıl gidilecekse" dedi.

"İnsanlığa, halka karşı işlenmiş suçlar dışındakiler de dahil olmak üzere genel bir siyasi af çıkarılması konusu. Bunun çerçevesi neler olmalı, hangi maddeler, hangi suçlar hariç olacak, kapsamı ne olacak? Çünkü anladığımız kadarıyla Cumhur ittifakı'nın yaklaşımı, bunu PKK ile sınırlı tutmak. 'PKK kendini fesheden örgüt' yaklaşımıyla sınırlı bir düzenleme hazırlığı var. Biz bunu yetersiz buluyoruz. Bu olmaz demiyoruz, bu olmalı zaten ama bu yetersiz bugün açısından. Çünkü terörle mücadele anlayışıyla Türkiye'de sürdürülen politikalar sadece PKK ve PKK militanlarını değil, içine yüz binleri, milyonları aldı. Bu memlekette, 'Terör örgütü üyesi olmamakla birlikte terör suçu işlemek' diye terör suçları icat edildi. Dolayısıyla bu açıdan daha kapsamlı, 'insanlığa karşı işlenmiş, halka karşı işlenmiş suçlar hariç' diye bir norm oluşturup, bunların hangi suçlar olduğunu netleştirip bu hususlar dışında kalanları kapsayan bir genel affın önemli olduğunu düşünüyoruz, onun üzerinde çalışıyoruz."

"Artık silah bırakmış ve silah bırakmayı destekleyen bütün PKK militanlarının eve dönüşünün sağlanacağı bir zemin oluşturulmasını istiyoruz"

İkincisi, 'geri dönüş' ve 'silah bırakma' konusundaki sürecin tamamlanması ve bu süreçle ilgili kamuoyunun kademe kademe bilgilendirilmesi. 'Geri dönüş' için özel olarak nasıl bir şey olur? Biz konuda da bir sınırlama olmaması gerektiğini düşünüyoruz. Artık silah bırakmış ve silah bırakmayı destekleyen bütün PKK militanlarının geri dönüşünün, eve dönüşünün sağlanacağı bir zemin oluşturulmasını istiyoruz. Mesela uyum, topluma adaptasyon gibi şeylerden bahsediliyor. Biz buralarda çok sorun olacağını sanmıyoruz. PKK militanları silah bırakıp Türkiye'ye gelecekse geldikten sonra, çok istisnadır topluma uyum konusunda sorun yaşama meselesi. Çünkü bunlar aynı zamanda politik faaliyet yürüten insanlar. Dolayısıyla asıl mesele uzlaşıp anlaşmak, iktidar blokuyla muhalefetin, partilerin komisyonda yer alan temsilcilerinin mutabık kalmasını sağlamak.

"Orada da eylem yapmışlar yapmamışlar, suç işlemişler işlememişler, silah kullanmışlar kullanmamışlar, silahlı eyleme katılmış katılmamışlar gibi ayrımların gerçekçi olmadığını düşünüyorum. Neye göre bileceksiniz? Devlet kayıtları dışında ne var elimizde. Devlet kayıtları da ne kadar kendi mantığı açısından birebir gerçeğe isabet edecek? Bu şu mu demek; 'sadece İstihbaratın kimliklerini tespit ettiklerini kabul edeceğiz, onun dışında kişisel beyan mı esas olacak.' Böylesi ayrıntılara girmenin işi zorlaştıracağını düşünüyoruz. Biz doğrudan silah bırakmayı kabul etmiş olan her PKK militanının geri dönüşünün sağlanabileceği düzenleme düşünüyoruz."

"Üçüncü çalışma konusu ise anadil, kayyumlar konusu. İktidar grubu, Cumhur İttifakı bir an önce belki 'geri dönüş'le ilgili bir çerçeve hazırlayıp buradan kendi yoluna devam etme derdinde görünüyor, öyle parlamentoda kapsamlı bir çalışma niyetinde gözükmüyor ama özellikle anadil, kayyumlar konusu ki gördüğümüz kadarıyla iktidar kanadından MHP'nin de bu iki konuda AKP'den ayrışan bir yönü var. AKP grubu ağzına hiçbir somut birşey almadı ama MHP grubu, komisyona katılan Feti Yıldız, hem infaz düzenlemesi hem kayyumlar konusunda Cumhur İttifakı'ndan daha ileri şeyler söyledi ki Devlet Bahçeli de söylüyor bunları. Yani belediyeler yasasında düzenleme yapılması ve görevden alınan belediye başkanlarının yerine kimin geleceğine belediye meclislerinin kendilerinin karar vermesi konuları… Bu bir paragraflık bir düzenleme ve buna ilişkin muhalefet olarak geçen dönem bir kanun teklifi verilmişti zaten.

Yine 'infaz yasası' konusunda MHP'nin daha geniş bir yaklaşımı var ama AKP'den bir ses yok. Cumhur İttifakı, Meclis Başkanı ve Saray'daki bu işlerin muhatapları bu kadar geniş bir çalışmayı devam ettirir mı yoksa komisyonu bitirmeye mi kalkar o kısmı bilemiyoruz ama asıl mesele şu ki, anadil konusundaki düzenlemeler ve başka atılması gereken adımlara dair CHP'nin, bizim, DEM'in, TİP'in çalışmaları var. Yeniyol grubu da sanıyorum bundan yana ama bir çerçeve sunmadı, onlar da bu açıdan bir çalışma yapılması gerektiğini düşünüyor."

Milli Dayanışma Komisyonu, süreçle ilgili tarafların dinlenmesini bu hafta tamamlamayı hedefliyor. Ancak Abdullah Öcalan'ın dinlenip dinlenmeyeceği konusu netleşmedi; Yeniden Refah, DSP ve HÜDA PAR karşı çıkarken AK Parti tarafında net bir görüş bulunmuyor. İskender Bayhan, İmralı ile yüz yüze temas ve komisyonun bu konuyu resmi olarak karar altına almasının önemini vurguluyor ve üç ana konu üzerinde çalışmalar sürüyor: genel af kapsamında, geri dönüş ve silah bırakma süreci, ile anadil ve kayyumlar konuları.

“Abdullah Öcalan” ile ilgili sonuçlar

DEM Parti Komisyonu: Öcalan'ın Dinlenmesi ve Hukuki Reformlarla Kürt Sorununda Kalıcı Çözüm Vurgusu

Milli Dayanışma Komisyonu Öcalan'ın Dinlenmesi ve İmralı Ziyaretinin Usulünü Tartışıyor