ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), 2030 hedefiyle Ay yüzeyine yerleştirilmek üzere 100 kilowattlık bir nükleer reaktör kurma planını duyurdu. Bu adım, yalnızca bir enerji tesisi kurmaktan öte, uzay rekabetinde stratejik bir etki yaratmayı amaçlıyor.

Ay merkezli uzay çalışmalarında ABD tek başına değil. Daha önce Çin ve Rusya da 2030'ların ortasında Ay’da enerji santrali kurma planlarını duyurdu. NASA’nın bu hamlesi, enerji altyapısında liderlik kurma ve jeopolitik nüfuz elde etme hedeflerini gündeme getiriyor.

NASA'nın geçici yöneticisi Sean Duffy, basına yaptığı açıklamalarda Çin ve Rusya’nın planlarına işaret ederek, bu iki ülkenin Ay’da “potansiyel olarak bir yasak bölge” ilan etme ihtimaline dikkat çekti.

AA’ya konuşan NASA yetkilileri ve enerji/uzay sistemleri uzmanları, projenin nereye konuşlandırılabileceği, bütçe baskıları ve nükleer yakıtın uzaya fırlatılmasıyla ilişkili riskler üzerinde değerlendirmelerde bulundu.

Uzmanlar, Ay’a nükleer reaktör kurma fikrini hem iddialı hem de teknik ve güvenlik açısından "zorluklarla dolu" olarak nitelendiriyor. Yine de NASA projesinin, stratejik önceliklere cevap verecek bir aciliyet duygusu gerektirdiğini savunuyorlar.

NASA’nın eski Teknoloji, Politika ve Stratejiden Sorumlu Yönetici Yardımcısı Bhavya Lal, projeyi "memnuniyet verici bir adım" olarak betimlerken, uzun yıllardır süren belirsizliği sonlandıran net bir hedef olarak tanımladı: "On yıllardır tam olarak böyle net ve son teslim tarihine bağlı bir hedeften yoksunduk. Sürekli bir güç olmadan uzaydaki her şey geçici." Lal, projenin doğru hedef olduğunu yineledi; ancak önümüzdeki dönemin esas zorluğunun bu hedefin etrafında güvenli ve işlevsel bir sistemi inşa etmek olduğunu vurguladı: "Şimdi zor kısım geliyor. Yani sistemi bunun etrafında inşa etmek. Böylece bu sefer son 60 yılın aksine gerçekten uçabiliriz."

Geçmişte hazırlanan bir rapor olan "Geleceği Tartmak: ABD Uzay Nükleer Liderliği için Stratejik Seçenekler", bu alanda ABD’nin başarısının Manhattan Projesi benzeri hükümet taahhütleriyle mümkün olacağını öne sürüyor. Rapor, programın ilk beş yılda 2-3 milyar dolar gibi önemli bir bütçe gerektireceğini, yakıt altyapısı, güvenlik incelemeleri, düzenleyici reformlar ve beyaz saray düzeyinde liderlik gibi alanlarda ek yatırım ihtiyacını işaret ediyor.

Ay’ın bir yüzü Güneş’e bakarken diğer yüzü karanlıkta kalıyor. Bu nedenle Ay’da günler yaklaşık 14 Dünya günü sürüyor; 14 gün gündüz, 14 gün gece. Güneş enerjisi, uydu ve uzay istasyonlarına güç sağlayabilir, fakat Ay’ın coğrafyası güneş panellerini tek başına güvenilir kılmıyor.

NASA’ya yakın pek çok uzman, Ay’a kurulacak nükleer reaktörün en olası konumunu Güney Kutbu’na yakın bir yer olarak görüyor. Lancaster Üniversitesi Dünya ve Gezegen Bilimleri Bölümü’nden Volkanolog Prof. Lionel Wilson, "çok iyi bir fikir" olarak nitelendirdiğini belirtiyor ve güneşli günlerde 14 saatlik bedava enerji elde edilebileceğini, ancak gecenin 14 saat süreceğini hatırlatıyor. 

Wilson’a göre, Güney Kutbu’na yakın bölgelerde gün ışığı sürekli ufkun üzerinde kalmalıdır, böylece sürekli güneş enerjisinden yararlanılabilir. Ancak krater gölgeleri ve dağlık arazilerin enerji tekerleğini zaman zaman sekteye uğrattığı da bir gerçek olarak öne çıkıyor. Bu yüzden pil veya nükleer yedek bir sistemin hâlâ gerekli olacağı belirtiliyor.

Yakın bir roket fırlatmasının atmosferik güvenlik riskleri olduğuna işaret eden Wilson, yakıtın yörüngeye fırlatılırken karşılaşacağı riskleri de yeniden düşünmek gerektiğini vurguluyor. Yakıt türü konusunda ise büyük ihtimalin uranyum yerine plütonyum olacağı görüşü dikkat çekiyor. Tasarım perspektifinde, yaşanabilirlik ve güvenlik hedefleriyle aşamalı olarak ilerlemek gerektiğini vurguluyor.

İngiltere merkezli Open University’den Uzman Simeon Barber, nükleer reaktörün Ay’ın herhangi bir yerinde sürekli enerji kaynağı sağlayabileceğini söylüyor. Barber, Ay gecelerinin uzunluğu nedeniyle güneş panellerine bağımlılığın sürdürülemeyeceğini belirtiyor ve bu enerjinin, örneğin içme suyu temini veya yakıt üretimi için Ay üssünde hidrojen/oksijen üretimi gibi amaçlar için de değerlendirilebileceğini ifade ediyor.

Barber, Ay’ın güney kutbu bölgesinin su buzunun bol olması nedeniyle stratejik öneme sahip olduğunu, bunun gerektiğinde içme ve sanitasyon suyunun sağlanması için çıkarılabileceğini ya da roketler için bir “yakıt istasyonu” olarak kullanılabileceğini belirtiyor. Ayrıca uzay görevlerinde yakıt fırlatmada yaşanabilecek başarısızlık risklerinin olduğuna dikkat çekiyor; ancak bu risklerin iyi yönetildiği sürece güvenliğin sağlanabileceğini vurguluyor.

Bütçe baskıları ve mevcut zaman çizelgesinin iddialı olduğuna dikkat çeken Barber, NASA’da uzay ve Dünya bilimi bütçesinin büyük baskılar altında olduğuna vurgu yapıyor. Çin ve Rusya’nın bölgedeki faaliyetlerini de göz önüne alındığında, Ay’da ilk enerji altyapısını kurmanın sembolik ve teknolojik avantajlar sağladığı ifade ediliyor. Mevcut uzay politikası ve güvenlik çerçevesi, bölgeye kurulan ekipmanlara sınırlı da olsa koruma sağlamaya çalışıyor ve bazı bölgelerin fiilen bir güvenli bölge olarak ilan edilmesi ihtimali üzerinde düşünülüyor.


https://junkyard.sfo3.cdn.digitaloceanspaces.com/n1/images/o51ce1693-cb5d-4fc0-b335-475ea7bdd8c3.webp

Uzmanlara göre, NASA'nın 2030'a kadar Ay'a nükleer reaktör kurma projesi "zorluklarla dolu"

Tarım ve Orman Bakanlığı, uzun süredir yürüttüğü sıkı denetimlerle gıdalardaki taklit ve tağşiş uygulamalarını tespit edip kamuoyuna ifşa etmeye devam ediyor.

Bu süreçte sıkça karşılaşılan ihlaller şu başlıklar altında öne çıkıyor ve halk sağlığı açısından büyük riskler içeriyor:

- Zeytinyağı: “naturel sızma zeytinyağı” adı altında satılan ürünlere düşük kaliteli yağlar veya tohum yağları karıştırıldığı tespit edildi. Bu ciddi ihlal zeytinyağı kategorisinde sık görülen bir sorun.

- Bal: Bal ürünlerinde dışarıdan farklı şeker türleri eklenerek kalite düşürülüyor; tağşiş listelerine defalarca giren bir başka kategori.

- Süt ürünleri: Bursa, İstanbul ve Konya’daki denetimlerde tereyağında yağ oranının düşüklüğü ve peynir-tereyağında bitkisel yağ ve nişasta gibi süt ürünü olmayan katkılar kullanıldığı gözlemlendi. Bu durum süt ürünlerinin tağşişte öne çıkmasına yol açtı.

- Et ürünleri: Çiğ lahmacun harcında kanatlı et kullanımı, sakatat veya domuz eti gibi uygunsuz içerikler tespit edildi; salam ve sucuklarda domuz veya tek tırnaklı hayvan etine rastlandı.

- Baharatlar ve çay: Kekik ve pul biber gibi bazı baharatlarda gıda boyası veya yabancı maddeler bulunabildi; çay ürünlerinde de gıda boyasının tespit edildiği bildirildi.

Bu beş kategori, geçtiğimiz bir yıl içinde taklit ve tağşiş listelerinde en sık görülenler oldu. Her biri gıda güvenliği ve tüketici güvenilirliği açısından özel dikkat gerektiriyor. Denetimlerin sıklaştırılması ve tüketicinin bilinçlenmesi için atılan bu adımlar, ileride daha güvenli alışveriş için bir temel oluşturuyor.

https://junkyard.sfo3.cdn.digitaloceanspaces.com/n1/images/o9fc9c413-232f-4eed-8e11-74e61b29251b.webp

Tarım Bakanlığı 5 Gıda Zirvesi

Tarım Bakanlığı’nın İfşa Listelerinde Zirveye Çıkan 5 Gıda: Gıdada Taklit ve Tağşişin Zirvesini Yaşayanlar!

Bir düşün, gün içinde su içme miktarını merak ederken aklına gelen ilk soru nedir? Çay mı su sayılır mı? Bu test tam sana göre tasarlandı. Çünkü su ihtiyacın yalnızca spor yapıp yapmamana ya da yaz mevsimine bağlı değildir. Uyku düzenin, günlük hareketliliğin, kahve tüketimin, stres seviyen ve daha birçok faktör su ihtiyacını doğrudan etkiler.

Sen de su içmeyi sürekli unutanlardan mısın yoksa elinde sürekli bir matarayla dolaşanlardan mı? Bu testin sonunda, vücudunun sana aslında ne kadar su istediğini eğlenceli bir dille ama bilimsel dayanaklarla öğreneceksin. Hazırsan başlayalım!

İyi gidiyorsun

Gün içinde su içmeyi hatırlama alışkanlığın genel olarak iyi. Susadığında suya yöneliyorsun. Elbette her zaman mükemmel değilsin ama vücudunun sinyallerini dinlediğin açıkça ortada.

Senin için ideal günlük su miktarı en az 8 bardak yani yaklaşık 2 litre. Bu miktar metabolizmanı desteklemek, sindirimi düzenlemek ve zihinsel performansını güçlendirmek için yeterli. Gün içinde belirli aralıklarla su içmeye çalışarak bu hedefi kolayca yakalayabilirsin. Yanında dolu bir su şişesi bulundurmak ya da hatırlatıcı notlar kurmak seni bu alışkanlığa taşıyacaktır. Bu şekilde suyu sadece bir ihtiyaç olarak değil günlük rutininin doğal bir parçası hâline getirebilirsin. İyi gidiyorsun, böyle devam et!

Eksikler

Su içme alışkanlığında bazı ciddi eksikler olduğu belli. Gün boyunca su içmeyi sıkça unutuyor ve bazen diğer içecekleri su yerine tercih ediyorsun. Çay, kahve, gazlı içecekler ya da meyve suları gerçek su ihtiyacını karşılamaz hatta bazen seni daha çok susuz bırakır.

Yorgunluk, baş ağrısı, konsantrasyon eksikliği veya cilt kuruluğu gibi belirtiler yaşıyorsan bunun kökeninde yeterince su içmemen olabilir. Vücut sana yardım etmek istiyor ama sen onun sesini duymakta gecikiyorsun gibi duruyor.

Bu noktada sana net bir öneri: günde en az 10 bardak yani yaklaşık 2.5 litre su tüketmelisin. Bu, vücudunun toksinleri atmasına, hücrelerinin yenilenmesine ve zihinsel enerjinin yükselmesine ciddi katkı sağlar. Fuska gibi güvenilir bir kaynaktan su tüketimini destekleyerek bu süreci hızlandırabilirsin. Su içmek zor değil, yeter ki biraz önem ver.

Yaşam tarzına göre daha fazlası

Senin yaşam tarzın suya ciddi ihtiyaç gösterebilir. Büyük ihtimalle gün içinde çok hareketli, terliyor, yoğun bir tempoda çalışıyor ya da düzenli olarak egzersiz yapıyorsun. Ayrıca çay kahve ya da asitli içecek tüketimin de yüksek olabilir. Bu da vücudunda daha fazla sıvı kaybına neden olur.

Bu nedenle senin için uygun olan su miktarı standartlardan daha fazla. Vücudun sana destek olurken sen de ona karşılık en az 12 bardak yani yaklaşık 3 litre su vermelisin. Bu miktar kaslarının düzgün çalışması, cildinin nemli kalması ve iç organlarının görevlerini sorunsuz yapabilmesi için kritik.

Gün boyu elinin altında su şişesini bulundur, her öğünden önce ve sonra mutlaka bir bardak su içmeye çalış. Suyunu meyve dilimleriyle renklendirmek ya da içtiğin miktarı takip eden uygulamalarla süreci daha eğlenceli hâle getirmek de mümkün. Bu suçu vücudun fazlasıyla hak ediyor!

https://junkyard.sfo3.cdn.digitaloceanspaces.com/n1/images/odffa2622-1ef5-41e3-b655-91e4aa162f90.webp

“çay” ile ilgili sonuçlar

Uzmanlara göre, NASA'nın 2030'a kadar Ay'a nükleer reaktör kurma projesi "zorluklarla dolu"

Tarım Bakanlığı’nın İfşa Listelerinde Zirveye Çıkan 5 Gıda: Gıdada Taklit ve Tağşişin Zirvesini Yaşayanlar!

Günlük Su İhtiyacını Keşfet