50 Yaş Altı Kanser Vakalarında Artış: Genç Yetişkinleri Tehdit Eden Yeni Tablo

Kanserde tablo artık değişti: gençler de risk altında. Geleneksel olarak kanser dendiğinde akla daha çok ileri yaşlar gelse de son yıllarda 50 yaş altındaki yetişkinlerde vakalar dikkat çekici bir şekilde artış gösteriyor.

Normalde hücreler belirli bir düzen içinde bölünür ve ölürken, kanserde bu denge bozulur; hücreler anormal biçimde büyüyerek tümörler oluşturabilir veya vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. Genetik faktörler, yaşam tarzı ve çevresel etkenler kanser riskini etkilerken, hastalığın uzun süreli olarak genellikle ileri yaşlarla anıldığı bilinir. Ancak tablo değişti: Kanser giderek daha genç yaşlarda, 50 yaş altı yetişkinlerde kendini göstermeye başladı. 1990’dan 2019’a kadar 14–49 yaş arasındaki bireylerde görülen 29 farklı kanser türünün oranı neredeyse yüzde 80 artmıştır. Sadece 2019 yılında 3,3 milyon genç yetişkin kanser tanısı kaydedildi.

İngiltere’de son 25 yılda 25–49 yaş grubundaki insidans yüzde 22 artış gösterdi. ABD ve Avustralya gibi diğer yüksek gelirli ülkelerde de benzer yükselişler görüldü. Bu artışın en çarpıcı yönleri arasında, artışın özellikle 1990 sonrası dönemde hız kazanması öne çıkıyor.

Birinci etkenler arasında modern yaşam tarzı yer alıyor: daha fazla fast-food tüketimi, daha az hareket, artan obezite, alkol ve sigara kullanımı. Bu davranışlar sindirim sistemiyle ilgili bazı kanser türlerinde artışa katkıda bulunuyor. Ayrıca kadınlarda çocuk sahibi olma yaşının yükselmesi ve emzirme sürelerinin kısalması da risk faktörleri arasında sayılıyor. Mikroskobik boyutta “sonsuz kimyasallar” olarak bilinen mikroplastiklerin bağırsak mikrobiyomunu etkileyebileceği ve bağışıklık ile iltihap süreçlerini tetikleyerek kansere zemin hazırlayabileceği düşünülüyor; ancak kesin kanıtlar henüz netleşmedi.

Erken teşhis yöntemlerinin geliştirilmesi için yapay zeka ve büyük verinin entegrasyonu ele alınıyor. Bu teknolojiler genç yetişkinlerde kanser ipuçlarını yakalarken, devletler önleyici sağlık stratejilerini güncelleyerek yeni nesilleri korumayı hedefliyor.

Bir gerçek var ki, kanser artık sadece yaşlılığın değil, gençliğin de gündeminde. Bu nedenle sağlık sistemlerinin kapasitesi ve politika öncelikleri yeniden şekillenmek zorunda. Çünkü önümüzdeki yıllarda kanserle mücadele, hiç olmadığı kadar genç bir yüzle karşımıza çıkacak.