CAATSA yaptırımları: Türkiye’nin S-400 alımı sonrası ABD ile ilişkilerin kilit başlığı

CAATSA nedir ve kapsamı

CAATSA, Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act ifadesinin kısaltmasıdır ve Türkçe’ye 'ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası' olarak çevrilmektedir. 2 Ağustos 2017’de ABD Kongresi’nde kabul edilen yasa, özellikle Rusya, İran ve Kuzey Kore gibi ülkelere karşı yaptırım mekanizması sunarken, bu ülkelerle önemli ticari işlem yapan üçüncü ülkeleri de hedef alabilmektedir.

CAATSA kapsamında toplam 12 farklı yaptırım seçeneği bulunmaktadır. Bu yaptırımlar şu şekildedir:

• Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara ihracat-ithalat bankası desteğinin kesilmesi
• Mal ve teknoloji ihracatı ruhsatı verilmemesi
• ABD mali kuruluşlarından kredi sağlanmaması
• Uluslararası mali kuruluşlardan kredi verilmemesi
• Mali kurumlara ABD Merkez Bankası ile doğrudan işlem yapma izni verilmemesi
• Yaptırım kapsamındaki kişi ve kurumlarla ihale ya da sözleşme yapılmaması
• Döviz üzerinden işlem yapılmasının yasaklanması
• Mali kurumlar ve bankalar arasında ödeme veya kredi transferlerinin engellenmesi
• Yaptırım kapsamındaki kişi ya da kurumların ABD topraklarında gayrimenkul sahibi olmasının yasaklanması
• ABD kişi ve kurumlarının yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlardan sermaye veya borç alışverişi yapmasının yasaklanması
• Yaptırım kapsamına alınan kişilere ABD’ye giriş yasağı getirilmesi
• Aynı işlevi üstlenen üst düzey görevlilere de yaptırım uygulanması

ABD, Türkiye’nin Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ve bazı üst düzey yöneticilerini yaptırım listesine almıştır. Halen yürürlükte olan başlıca yaptırımlar şu şekilde sıralanmaktadır:

• SSB’ye ABD’den ihracat lisansı verilmesinin yasaklanması
• ABD finans kuruluşlarının SSB’ye 12 ayda 10 milyon dolardan fazla kredi sağlamasının engellenmesi
• SSB’nin uluslararası finans kuruluşlarından kredi almasına ABD’nin karşı çıkması
• ABD İhracat-İthalat Bankası yardımlarının yasaklanması
• SSB Başkanı ve diğer üst düzey isimlere vize kısıtlamaları ve mal varlığı blokajı uygulanması

Türkiye’nin Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi satın alması CAATSA yaptırımlarını devreye soktu. Donald Trump döneminde yaptırımlar ertelenmiş olsa da Joe Biden yönetimi sürecinde CAATSA uygulamaları başlatıldı. Bu yaptırımlar, yasadaki 231’inci maddeye yani Rus savunma sanayiiyle "önemli ticari işlem" yapılması gerekçesine dayandırıldı.

CAATSA yaptırımları, Türkiye-ABD ilişkilerinde halen kritik bir başlık olarak masada duruyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ABD yönetimi arasındaki temaslarda bu konunun sık sık gündeme geldiği biliniyor. Resmi olarak kaldırıldığına dair bir karar henüz açıklanmasa da ABD Başkanı Donald Trump yaptırımların kaldırılabileceğini açıkladı.