Güney Afrika Anayasa Mahkemesi, evlilikte kadının otomatik soyadı değişimini eşitlik ilkesine aykırı buldu

Güney Afrika'da soyadı uygulamasına ilişkin Anayasa Mahkemesi kararı

Güney Afrika Anayasa Mahkemesi, evlilik sonrası kadının soyadının otomatik olarak değiştirilmesi uygulamasının cinsiyet eşitliği ilkesini ihlal ettiğine hükmetti. Mahkeme, bu uygulamanın yalnızca kadınlara tanınan bir hak üzerinden ayrımcılık oluşturduğunu ve anayasal temelde geçerli bir hukuki zemine dayanmadığını belirtti.

Yeni karar ile birlikte artık Güney Afrika’da evlenen erkekler, eşlerinin soyadlarını alabilecek ya da iki soyisim kullanmaya devam edebilecek. Mahkeme, “Cinsiyete dayalı bu farklı muamele, erkek bireylerin kimlik tercihlerini özgürce belirleme hakkını engellemekte ve Anayasa’nın eşitlik ilkesini ihlal etmektedir.”

Karar, ülkede geniş bir siyasi ve toplumsal yelpazede destek gördü. Uzmanlar bu düzenlemenin yalnızca hukuki açıdan değil, toplumsal normların dönüşümü açısından da olumlu olacağını değerlendiriyor ve bunun uluslararası örnekler için de yol gösterici olabileceğini düşünüyorlar.

Diğer ülkelerde durum farklılık göstermekle birlikte bazı örnekler şöyle sıralanabilir: Türkiye’de kadın evlenince eşinin soyadını alır; ancak son yıllarda kendi soyadını kullanma hakkı giderek yaygınlaşmıştır. Fransa, Almanya ve İtalya gibi ülkelerde kadın isterse eşinin soyadını alabilir ya da kendi soyadını koruyabilir. İspanya ve Latin Amerika’da ise kadın evlenince soyadını değiştirmez; doğduğu soyadı ömür boyu taşır. ABD ve İngiltere’de ise çoğunlukla geleneksel olarak eşin soyadı alınır ama zorunlu değildir.