Türkiye, 2025 yılının ikinci çeyrek verileri ve yapılan geriye dönük revizyonların ardından Dünya Bankası’ın kişi başı gelir sınıflandırmasında yüksek gelirli ülkeler arasında yer aldı. Peki bu nasıl gerçekleşti? İktisatçı Mahfi Eğilmez, kendi blogunda Türkiye'nin nasıl yüksek gelirli ülkeler arasına girdiğini anlattı.
Bunun nasıl olduğunu açıkça ortaya koyabilmek için önce cari fiyatlarla GSYH’nin dolar cinsinden nasıl hesaplandığını açıklayalım. Bir önceki yılın GSYH’si 100 TL iken cari yılda ekonomi hiç büyümemiş ama fiyatlar yüzde 50 artmış olsa, bu yılın GSYH’si cari fiyatlarla 150 TL çıkıyor. Sonra bu GSYH o yılın ortalama dolar kuruna bölünüyor ve dolar cinsinden GSYH bulunuyor. Bir önceki yılın 5 olan dolar kuru bu yılda da hiç değişmemiş olsun. Bir önceki yılın GSYH’si dolar cinsinden (100 / 5 =) 20 dolar, bu yılın GSYH’si dolar cinsinden (150 / 5 =) 30 dolar çıkar. Bulunan bu GSYH, yıl ortası nüfusuna bölülerek kişi başına gelir bulunuyor. Ülke nüfusu 10 kişi olsun ve iki yılda hiç değişmemiş olsun. Bu durumda önceki yılın kişi başına geliri (20 / 10 =) 2 dolar bu yılın kişi başına geliri de (30/10 =) 3 dolar olarak bulunur. Bu ülkede kişi başına gelir bir yılda yüzde 50 artmış görünür. Oysa hiçbir şey değişmemiştir, artan yalnızca enflasyondur.'
Özetle söylemek gerekirse bir ülkede enflasyon yüksek, kur da sabitse o ülkede gelirler artmış görünür. Böyle bir ortamda hükümetler enflasyonun fazla da düşmesini istemezler' diyen Mahfi Eğilmez, Türkiye'nin yüksek gelirli ülkeler arasına girmesine şu sözlerle itiraz etti: 'Türkiye yüksek enflasyon ve yüksek faize dayalı carry trade sisteminin yarattığı kur sabitleşmesini kullanarak GSYH’sini ve kişi başına gelirini sürekli artırmış görünmektedir. Enflasyonun tek haneye düşürüldüğü ve kurun yüksek faizin yarattığı carry trade ile baskılanmadığı bir ortamda bu değerler hızla düşer. Öte yandan bu şekilde illüzyonla yaratılmış olan tablonun en büyük sıkıntısı gelir dağılımında ortaya çıkan büyük bozukluktur.Bir yanlışı düzeltmenin yolu kendimizi ve başkalarını kandırmaya çalışmaktan vazgeçip gerçekleri kabul etmekten geçer.'

Türkiye, 2025 yılının ikinci çeyrek verileriyle Dünya Bankası'nın yüksek gelirli ülkeler arasına girerken Eğilmez bu durumun enflasyon ve kur etkisiyle yaratılan bir illüzyon olduğunu savundu. Cari fiyatlarla GSYH hesaplaması ve nüfus yapısı üzerinden yapılan hesaplamaların gerçekte gelir artışını yansıtmadığını belirtti ve bu görüntünün gelir dağılımındaki bozuluk nedeniyle sorgulanması gerektiğini ifade etti. Eğilmez'e göre, enflasyon düşüp kur baskılanmazsa bu göstergeler hızla düşer ve bu durum gerçekleri yansıtmaz.

“GSYH” ile ilgili sonuçlar

Türkiye, Dünya Bankası'nın yüksek gelirli ülkeler arasına girmesi ve Eğilmez'in itirazı