IAEA Başkanı Rafael Grossi, UAEA Yönetim Kurulu’nun açılış konuşmasında İran ile yürütülen görüşmelere ilişkin mesajlar paylaştı.

Haziran ayında saldırıya uğrayan İran’ın nükleer programı, ajansın odak noktası olarak kalmaya devam ediyor. Tahran ile düzenli iletişim içinde olduklarını, onların kaygılarını ele almak ve Ajans ile İran arasındaki işbirliğini yeniden tesis etmenin yollarını aradıklarını söyledi.

İran’ın UAEA ile işbirliğini askıya alma kararını dikkatle izlediklerini belirten Grossi, ulusal mevzuatların ülke içinde bazı yükümlülükler doğurabileceğini; ancak UAEA için böyle bir durumun geçerli olmadığını ifade etti.

Bu bağlamda İran’ın NPT’nin yürürlükte kalmaya devam ettiğini ve İran’da güvenlik önlemlerinin uygulanmasına ilişkin Ajans ile İran’ın hak ve yükümlülüklerini düzenleyen tek bağlayıcı yasal belgenin bu anlaşma olduğunu ifade etti. Böylece UAEA’nın güvenlik önlemleri İran’da da, diğer ülkelerde olduğu gibi uygulanmaya devam edecektir.

İran’ın endişe ve önerilerini dikkate almaya hazır olduklarını belirten Grossi, doğrulama faaliyetlerinin yürütülmesi için atılacak pratik adımlar üzerinde anlaşmaya varmak amacıyla geçtiğimiz haftalarda Tahran ve Viyana’da teknik görüşmeler yapıldığını hatırlattı. Bu konuda ilerleme kaydedildiğini söyledi ve önümüzdeki birkaç gün içinde görüşmelerin başarılı sonuçlar doğurabileceğini umdu.

Pratik adımların atılmasıyla diğer diplomatik istişarelerin olumlu sonuçlanması konusunda umutlu olduğunu belirten Grossi, İran’ın NPT kapsamındaki yükümlülüklerinin tam olarak uygulanmasının genel durumun iyileşmesi için vazgeçilmez olduğunu vurguladı.

Toplantı sonrası basın toplantısında konuşan Grossi, İran'la sürdürdükleri görüşmelerin doğru yönde ilerlediğini düşündüğünü belirtti ve UAEA müfettişlerinin denetimlerinin mutlaka devam etmesi gerektiğini vurguladı.

İsrail’in İran’a saldırılarında nükleer fizikçileri hedef alması konusundaki soruya, bir diplomat olarak sorunu konuşarak çözmeye inandığını ve herhangi bir şiddet eylemini kınamanın veya onaylamanın tarafı olmadığını ifade etti.

İran’ın, nükleer tesislerin denetlenmesine yeniden izin vermesi durumunda tesislerin yerlerinin İsrail ve ABD’nin eline geçmesinden doğacak endişeye ilişkin olarak, İran’ın dünyanın en çok denetlenen ülkelerinden biri olduğunu ve UAEA’nın kimseye bilgi aktarmadığını çok iyi bildiğini söyledi.

Saldırılar zamanında duyguların yoğunlaştığını belirten Grossi, siyasetten bağımsız olduklarını ve UAEA’nın çalışmalarının sorgulanamayacağını vurguladı. Ancak iddiaları da ciddiye aldıklarını ve İran’ın güvenlik endişelerini konuşmaya hazır olduklarını, yapılan son görüşmelerde bu konunun da ele alındığını sözlerine ekledi.

İran’ın güvence talep etme hakkını elinde bulundurduğunu ifade eden Grossi, Meclis’in 26 Haziran’da kabul edip Anayasa Güvenlik ve Koruyucular Konseyi’nin onayladığı yasa çerçevesinde hükümetin UAEA ile işbirliğini durdurmaya ve denetçilerin girişini kısıtlamaya zorlandığını hatırlattı. Yasa, yalnızca İran’ın nükleer hakları tanınıp güvenlik garantileri sağlandığında Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi’nin onayıyla yürürlükten kalkacak şekilde düzenlenmişti. Bu kapsamda İran, UAEA ile yeni bir «işbirliği modeli» üzerinde görüşmeler yürütüyor.

İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, 6 Eylül’de yaptığı açıklamada UAEA ile yeni işbirliği modeli üzerinde anlaşmaya çalıştıklarını ve 5 Eylül’da Viyana’da yapılan görüşmenin olumlu geçtiğini bildirmişti.

https://junkyard.sfo3.cdn.digitaloceanspaces.com/n1/images/oa05cd6a7-0bf2-426b-8535-8ea20cce20bf.webp

“nuclear verification” ile ilgili sonuçlar

UAEA Başkanı Grossi, İran'la yapılan görüşmelerde ilerleme kaydedildiğini söyledi