10 soruda patent başvuru süreci: güncel bilgiler ve kolaylıklar

Türkiye'nin fikri mülkiyet ekosistemini güçlendirmek amacıyla TÜRKPATENT, dijitalleşme ve yapay zeka destekli süreçlerle başvuru ve tescil mekanizmalarını hızlandırıyor. Bu rehberde, girişimciler, yatırımcılar ve araştırmacılar için 10 soruda patent sürecinin temel noktalarını derledik. 1. Patent başvurusu nereye ve nasıl yapılır? Yetkili kurum TÜRKPATENT'tir. Başvuru için Elektronik Başvuru Sistemi (EPATS) kullanılır. Giriş yöntemleri: e-Devlet şifresi, elektronik imza, mobil imza veya internet bankacılığı. Gerçek ve tüzel kişiler, Patent ve Marka vekilleri aracılığıyla da başvuru yapabilir. 2. Türkiye'de patentler ne kadar sürede tescil edilir? İncelemeli sistem kapsamında 20 yıllık koruma için ortalama tescil süresi 2–4 yıl. Hizmet Standartları'na göre araştırma talepleri normalde 18 ayda sonuçlanır. 2024'te devreye alınan Acil Patent Araştırma Hizmetiyle bu süre yaklaşık 30 güne indi. 760 acil araştırma talebi alındı. 2023'te ortalama tescil süresi 36 aydı; 2024'te 30 aya, 2025'in ilk 8 ayında ise 25 aya geriledi. 3. Patent başvuru maliyeti ne kadar? Başvuru ücreti: 520 TL. Gerçek kişiler için patent araştırma ve inceleme ücreti 2.020 TL; tüzel kişiler için 4.130 TL olarak belirlenmiştir. 4. Dünyanın önde gelen ülkelerinde patent başvuru ücretleri ne kadar? Avrupa Patent Ofisi: Avrupa tescil masrafı yaklaşık 6.800 Euro. Almanya: 760 Euro. ABD: 2.000 USD. Çin: yaklaşık 35.000 TL. Rusya: 7.000 TL. İspanya: 1.040 Euro. 5. Patent koruma süresi ne kadar? Patent için koruma süresi 20 yıl; faydalı model için 10 yıl. Bu süreler uzatılamaz. 6. Patent hakkı nasıl ve hangi durumda sonlanır? Koruma süresinin dolması, patent sahibinin vazgeçmesi, yıllık/ek ücretlerin ödenmemesi durumları patent haklarını sona erdirir. 7. Patent hakkı başkasına devredilebilir mi? Evet. Gerekli belgelerle devretme mümkündür. Devir, sicile kaydedilir ve bültende yayımlanır. EPATS üzerinden başvuru yapılır ve sicile kayıt ücreti ödenir. 8. TÜRKPATENT'e yapılan başvurularda hangi alanlar ön plana çıkıyor? Sağlık alanına yönelik projeler önde; güvenlik ve çevre odaklı buluşlar da dikkat çekiyor. Ayrıca günlük yaşamı kolaylaştıran icatlar da büyük ilgi görüyor. 9. Patent hakkı sahibine hangi hakları sağlar? Sahip, buluşun bulunduğu yer ve üretim şekline bakmadan patent hakkını kullanma, pazarlama ve rekabet avantajı elde etme, yasaklama/durdurma yetkisi, lisans verme (kazanç), devretme (satma), uluslararası koruma (rüçhan) ve ticari tekel haklarını kazanır. 10. Türkiye, uluslararası arenada patent alanında kaçıncı sırada yer alıyor? Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) 1844 raporunda Türkiye 9. sırada gösteriliyor. Yerli patent başvurularında dünya sıralaması 12. sırada bulunuyor. Ayrıca TÜBİTAK ile dijital dönüşüm projeleri kapsamında yapay zeka ve otomasyonun patent süreçlerinde daha etkin kullanılması planlanıyor. Özet: Türkiye, dijitalleşme ve yapay zeka destekli süreçlerle patent başvuru ve tescil süreçlerini hızlandırıyor; uluslararası arenada rekabet gücünü güçlendirmek için çalışmalar sürüyor.