Okullarda Ücretsiz Yemek Krizi: Beslenemeyen Çocuklar Bahçede

Yeni eğitim-öğretim yılı yaklaşırken okullardaki beslenme sorunları yeniden gündeme geliyor. Derin Yoksulluk Ağı kurucusu Hacer Foggo, Açık Alan Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Melek Bahat ve Derin Yoksulluk Ağı Araştırma ve Savunuculuk Koordinatörü Önder Uçar, 8 Eylül’de yeniden açılacak okullarda öğrencilerin beslenme sorunlarını masaya yatırdı. Muzir.org’tan Müberra Ünsal’ın röportajından öne çıkanlar şu şekilde özetlenebilir: • Uzun vadede riskler artıyor: Otizm riskinin artması, kelime haznesinin kısıtlanması, erken çocukluk eğitiminin zorlaşması, obezite ve kansızlık riskinin yükselmesi; bilişsel gelişimde olumsuzluklar, boylarda kısalma gibi etkiler görülebilir; ayrıca okula beslenme götürememe, malzeme erişimindeki güçlükler ve uzun, zorlu yolculuklar nedeniyle okuldan kopma riski artabilir. • Enflasyon ve gıda giderleri: 2025 Türkiye’sinde her 10 çocuktan biri kıyafet alamıyor. Enflasyonun etkisi gıda harcamalarını yüzde 62’ye, giyim harcamalarını yüzde 77’ye çıkardı; temel giderler olan gıda, giyim ve barınma, yoksul ailelerin üzerinde en ağır yükleri oluşturuyor. İç çamaşırından ayakkabıya kadar ihtiyaçlar karşılanmıyor; bazı haneler bu temel ihtiyaçları karşılamak için zorlanıyor. • Çocuklar için bodurluk ve yetersiz beslenme: Hacettepe Üniversitesi’nin 2018 çalışması, Türkiye’de çocuklarda bodurluk oranını yüzde 6 civarında gösteriyordu. Bugün bu çocuklar 11–12 yaşlarında bodur kalabilir; sayı yaklaşık 350–400 bin olarak ifade ediliyor ve risk hâlâ büyüyor. • Okul yemeğinin etkisi: UNICEF’in verileri, okul yemeğinin kız çocuklarında kansızlığı yüzde 20 düşürdüğünü ve okula devam oranını yaklaşık yüzde 2,5 artırdığını gösteriyor. Okul yemeği bu kadar kritik iken, bazı politikalar bunu reddediyor ve çocuklar yemeksiz kaldıklarında bahçede dolanıyorlar. Bu sadece açlık değil, travmadır ve kimsenin buna hakkı yoktur. • Küresel karşılaştırma ve ses getirme: Uluslararası Yemek Koalisyonu’na üyelik sürecini yakından takip ediyoruz. 14 Mart Okul Yemeği Günü ilan edildi; bugün ise Neyimiz Eksik kampanyasıyla eksikleri sorguluyoruz. Örnekler şu soruyu akıllara getiriyor: Başka ülkeler neyimiz eksik denildiğinde hangi noktada öne çıkıyor? • Küresel örnekler: Güney Afrika Cumhuriyeti, kişi başına düşen geliri Türkiye’nin yarısından az olsa da kendi bütçesiyle öğrencilerin yüzde 72’sine ücretsiz okul yemeği sunuyor. Filipinler, Türkiye’nin kişi başına düşen gelirinin yüzde 29’u kadar olsa da kendi imkanlarıyla öğrencilerin yüzde 13’üne ücretsiz yemek sağlıyor. Nijerya, Türkiye’nin yüzde 12’si gelirine sahipken yüzde 15’e ulaşan bir kapsamla beslenmeyi karşılıyor. Kolombiya ise Türkiye’nin milli gelirinin yüzde 53’üne sahip olmasına rağmen çocukların yüzde 52’sine ücretsiz beslenme sunuyor. O halde soruyoruz: Neyimiz eksik?