TÜİK: Ulusal Hesaplar Sistemi'nde Ana Revizyon Çalışmalarına Dair Güncel Açıklama

TÜİK’in yaptığı açıklama, Ulusal Hesaplar Sistemi’nin bir ülkenin belirli bir dönemdeki ekonomik faaliyetlerini, bu faaliyetlerin bileşenlerini ve aralarındaki ilişkileri ölçmek için kurulduğunu ortaya koyuyor. Sistem dinamik bir yapıya sahip olduğundan ölçüm çalışmaları belirli aralıklarla güncellenir. Uyumlaştırılmış Avrupa Revizyon Politikası doğrultusunda beş yılda bir ana revizyon yapılır. Avrupa Birliği üyesi ülkelerin geçtiğimiz yıl ana revizyonu tamamladığına dikkat çekiliyor. Bu kapsamda detaylı program ve ulusal uygulama stratejileri geliştirildi; Eurostat ile projeler yürütüldü; sınıflama, iş kayıtları ve çerçevesi, anketler ve idari veri kaynakları ile bilgi teknolojileri altyapısının uyumlaştırılmasına yönelik çalışmalar tamamlandı. 1 Eylül’de yayımlanacak haber bültenlerinde Ulusal Hesaplar Sistemi ile ilgili şu bilgiler paylaşılacaktır: – İdari kayıt verilerinin daha etkin kullanılmasıyla e-fatura bilgilerinin işlenerek girişimlerin girdi yapısına ilişkin bilgi derlenmiştir. İdari kayıt verilerindeki iyileşmeye paralel olarak elde edilen yeni veri kaynakları kullanılarak arz ve kullanım tabloları ve girdi-çıktı tabloları A-64 düzeyinde hazırlanmıştır. 2023 arz ve kullanım tabloları, Ulusal Hesaplar Sistemi ve Avrupa Hesaplar Sistemi’ne uygun olarak gayrisafi yurt içi hasıla hesaplamalarının tümünün dengelendiği sistemi sağlamıştır. – Arz ve kullanım tablolarıyla dengelenen yıllık GSYH çalışmalarında cari fiyatlarla üretim, harcama ve gelir yöntemine; zincirlenmiş hacim endeksiyle ise üretim ve harcama yöntemine göre hesaplamalar tamamlanmıştır. 2015-2023 yılları için tüm üretim ve harcama bileşenlerinin yeniden dengelenmesiyle hesaplamalar yeniden yapılmıştır. Yeniden oluşturulan üretim ve ara tüketim (girdi) matrisleri ile NACE Rev.2 faaliyet sınıflaması A86 düzeyinde faaliyetlerin üretim ve ara tüketimlerini hesaplayarak katma değere ulaşmıştır. Makro ve mikro yöntemler kullanılarak seri 1995 yılına kadar A21 düzeyinde geri çekilmiştir. – Ekonominin gelişimini doğru ve güncel resmetmek amacıyla, üretim, harcama ve gelir yöntemiyle çeyreklik GSYH serilerinde revizyon çalışmaları hesaplara yansıtılmış, yeni idari kayıtlar sisteme dahil edilmiştir. Hesaplamalar cari fiyatlarla ve zincirlenmiş hacim endeksiyle A-10 düzeyinde yapılmış; 1998’den başlayan seriler 1995 yılına kadar geri çekilmiştir. 2015 sonrası hesaplamalar doğrudan; 2015 öncesi için dolaylı yöntemlerle geriye alınmıştır. – Zincirlenmiş hacim endeksi hesaplanırken, çeşitli kaynaklardan elde edilen cari büyüklükler üretim ve ara tüketim için hesaplanan deflatörler ile fiyat etkisinden arındırılmıştır. ESA-2010 tavsiyesine uygun yıllık çakışma/bağlantı zincirleme yöntemi uygulanmış ve güncel zincirlenmiş hacim endeksi serilerinin baz yılı 2009=100 olarak sürdürülmektedir. – Cari fiyatlarla GSYH ve zincirlenmiş hacim endekslerinin arındırılmamış verileri 1995 yılına kadar revize edilmiştir. Bu nedenle ana revizyon politikası gereği, takvim etkisinden arındırılmış, mevsim etkilerinden arındırılmış ve mevsim ile takvim etkilerinden arındırılmış veriler 1995 yılına kadar revize edilmiştir. – Gelir yönteminde GSYH tahmininde iş gücüne yapılan ödemeler hesabında kullanılan veriler doğrudan gelir yöntemine dahil edilmiştir. Ayrıca kayıt dışı oranları güncellenmiş ve hesaba yansıtılmıştır. Gelir hesaplarının GSYH, sabit sermaye tüketimi ve vergi bileşenleri de üretim ve harcama yöntemlerindeki revizyonlarla güncellenmiştir. Bu değişiklikler sonucunda gelir yöntemi için hesap unsuru olarak kabul edilen 'işletme artığı/karma gelir' değişkeni de revize edilmiş; tüm gelir bileşenleri 1995 yılına kadar geri çekilmiştir. – Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla yıllık GSYH verilerinin dönemselleştirilmesi; 1995-2014 dönemi için A21 düzeyinde katma değer, 2015-2025 dönemi için ise A86 düzeyinde üretim ve ara tüketim serileri üzerinden gerçekleştirilmiştir. – Geçici koruma statüsüyle ülkede bulunan Suriyeliler, kişi başına GSYH nüfusuna dahil edilmiştir. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığından temin edilen verilerle 2013-2024 yılları arasında geçici koruma statüsündeki Suriyeliler yıl ortası nüfusa eklenerek kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla değerleri revize edilmiştir. Ana revizyon çalışmaları kapsamında yapılan tüm değişiklikler, 2 Ekim’de yayımlanacak Devlet Hesapları, 2024; 9 Ekim’de yayımlanacak Kurumsal Sektör Hesapları, 2024; 11 Aralık’ta yayımlanacak İl Bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, 2024 haber bültenlerinde yansıtılacaktır. Böylelikle ulusal hesaplar sistemi bütüncül olarak dengelenmiş ve kamuoyu ile paylaşılmış olacaktır.