ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Alaska'da yapılacak zirve öncesi sürpriz bir buluşma gerçekleştirdi.

Uçaktan indiklerinde, taraflar kırmızı halıda birbirlerini selamladı ve yan yana yürüdü. 7 yıl aradan sonra ilk kez görüntülenen bu anlar, basına sıcak kareler olarak servis edildi.

İkilinin buluşma esnasında, havada geçiş yapan ABD'nin B-2 hayalet bombardıman uçağı dikkat çekti. Bu görsel, zirveye yönelik heyecanı artırdı.

Trump ve Putin, 'Alaska 2025' yazılı bir platformun üzerinde hatıra fotoğrafı çekildi.

Görüşmede Ukrayna-Rusya savaşı başta olmak üzere pek çok kritik konu masaya yatırılacak. Tarihi zirvenin ilk gününden gelen kareler, görüşmenin büyüklüğünü bir kez daha gözler önüne serdi.

https://junkyard.sfo3.cdn.digitaloceanspaces.com/n1/images/o4c65f59d-cc93-4466-a5ae-39f4f7e3a70c.webp

Alaska'da 7 Yıl Trump Putin

Alaska'da 7 Yıl Sonra Trump ve Putin

Portekiz Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelo de Sousa, bir üniversite etkinliğinde yaptığı konuşmada ABD yönetiminin Rusya lehine politika yürüttüğünü savundu.

'Dünyanın en büyük süper gücü Rusya'dan yana çalışıyor,' dedi. 'Objektif olarak bakıldığında yeni ABD liderliği, stratejik olarak Rusya Federasyonu'nu kayırdı. Her gün korkunç yaptırım tehditleri geliyor. Rusya Federasyonu'na karşı herhangi bir ABD yaptırımı var mı? Yok.'

De Sousa, Ukrayna–Rusya müzakerelerinde Trump'ın 'müttefik olmaktan çıktığını' ve kendisini 'çatışmanın hakemi konumuna' getirdiğini savundu. Ayrıca Trump'ın olası barış görüşmelerinde Ukrayna'yı ve Avrupa'yı dışladığına tepki gösterdi.

Geçmişte de Trump'a yönelik eleştirilerde bulunan De Sousa, Trump'ı 'demokrasiden diktatörlüğe doğru kayma peşinde olmak' ve Rusya'yı kayırmakla suçlamıştı.

https://junkyard.sfo3.cdn.digitaloceanspaces.com/n1/images/o3f5711f8-79c8-4872-ac11-6fcab601ae8d.webp

Portekiz Cumhurbaşkanı De Sousa, Trump'ı 'Rusya yanlısı' olmakla Suçladı

Mahmut Arıkan, Saadet Partisi Genel Başkanı, dikkat çekici bir çağrı yaptı: Yaşanabilir bir Türkiye ve yeniden büyük Türkiye hedefi, mefhumların tamamını özgürleştirmek gibi bir yükümlülüğü omuzlarımıza koyuyor. Türkiye’nin zaten özgür olduğu söylenebilir; ama bizim buna katılmadığımızı vurguladık. Eğer bugün Gazze özgür değilse ve Gazze’de insanlık tarihinin en ağır soykırımı sürüyorsa, biz burada özgürlüklerden bahsetemeyiz. Suriye’de hâlâ barış yoksa, Irak’ta belirsizlik sürüyorsa, Rusya‑Ukrayna savaşında da barış sağlanamıyorsa ve Zengezur Koridoru ‘Trump Koridoru’ olarak dönüştürülmüşse, ülkemizde özgürlüklerden söz etmek yanlış olur.

Arıkan, partisinin Karabük İl Başkanlığının düzenlediği Kardeşlik Buluşması’na katıldı. Burada Türkiye’nin sorunlarıyla bölgesel ve küresel gelişmeleri ele alarak görüşlerini paylaştı.

ABD’de İkiz Kuleler’e saldırının ardından Orta Doğu’da yaşanan gelişmelere dikkat çeken Arıkan, Afganistan işgalinin, ardından Irak’ın iki kez işgalinin, Suriye, Lübnan, Tunus ve Mısır’da yaşananların ibret verici olduğunu söyledi. Hindistan ile Pakistan arasındaki gerilimin de üzüntüyle izlendiğini ifade etti. Bu süreçler yaşanırken bize düşen görev, köşeye çekilip susmak değildir; Türkiye’de yaşayan 86 milyon insanı hayra çağırmak zorundayız. Erbakan Hoca’nın yaşanabilir Türkiye’yi ve yeniden büyük Türkiye’yi inşa etme hedefini önümüze koyduğu hatırlatıldı.

Gazze özgür değilse Türkiye özgür değildir vurgusunu yineleyen Arıkan, yeniden büyük Türkiye’nin inşasında bunun temel olduğunu belirtti. Gazze’deki gelişmeler için Batı’nın ve uluslararası kamuoyunun adil bir tutum sergilemesini beklemek gerektiğini söyledi. Eğer bu konuda gereken adımlar atılmazsa, özgürlüklerden söz etmek haksızlık olur.

Ülkemizin son dönemde çok büyük bir girdaba sürüklendiğini söyleyen Arıkan, bunun çıkış yolunun şahsiyetli bir dış politika, ahlak ve maneviyat temelli politikalar ve adil bir ekonomik düzen kurmaktan geçtiğini ifade etti. İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları 700 gündür devam ediyor; kınamalarla geçiştiriliyor ama netice değişmiyor. Netanyahu kahvesini yudumlayıp Türkiye’yi sadece kınamaktan ibaret görmekte. Böyle bir tablo karşısında sessiz kalınamaz.

Gazze için iktidara bir dosya gönderdik; uluslararası insani yardım koridorunun açılması için hukuk çerçevesinde adım önerdik. Ancak hükümet harekete geçmedi; bir yıl bekledik, kıllarını kıpırdatmadılar. Sonunda biz kendi adımıza öneriyi Meclis’e taşıdık. İsrail’in zulmüne karşı Gazze’ye insani yardım koridorunu uluslararası hukuk çerçevesinde kurmayı önerdik. Nihai sonuç Meclis’e gelen kararlara bağlı kaldı; o gün Meclis’e gelen milletvekilleri çoğunlukla bu öneriyi reddetmek için yarıştı. Bu süreçte çözüm üretilmediği müddette kimse bana Türkiye’nin özgür olduğu masalını anlatmasın.

Birçok kişi makam elde etmek için dini göstermelik kullanıyor; milletvekili veya belediye başkanı olmak için namaz kılanlar var, diyen Arıkan, Saadet Partisi olarak bu tür istismara asla izin vermeyeceklerini bildirdi. Mecliste milletin ve inancın özgürlüğü için mücadele edeceklerini söyledi. İktidarın da din ve inanç konularını özgürleştirmesi gerektiğini vurguladı.

TBMM’de kurulan Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu’nun çalışmalarına değinen Arıkan, Kürt‑Türk meselesi, Alevi‑Suni meselesi hâlâ tartışılırken, hak temelli bir düzen kurulduğunda bu konuların çözülebileceğini savundu. Komisyon çalışıyor; eleştiri­lerini yapıcı tutuyor, yanlış gördüklerini arkadaşları aracılığıyla paylaşıyorlar. Bu sürecin hayırla sonuçlanması için ellerinden gelen gayreti ortaya koyacaklarını sözlerine ekledi.

https://junkyard.sfo3.cdn.digitaloceanspaces.com/n1/images/o96aa388f-34b9-4df2-9bf4-e63115577ca6.webp

Saadet Partisi lideri Arıkan: Gazze özgür değilse Türkiye özgür değildir

Yüzyılların mirasıyla Orta Asya'da kök salan Buhara Emirliği, Kokand ve Hive hanlıklarının izlerini taşıyan Özbekistan, 1991'de bağımsızlık yolunda tarihi bir adım attı. 31 Ağustos 1991'de Özbekistan Yüksek Konseyi Devlet Bağımsızlığı Yasası'nı kabul etti ve 1 Eylül'ü Bağımsızlık Günü olarak kutlama kararı aldı.

Sovyetler Birliği çökerken bağımsızlığını kazanan Özbekistan, pamuk kokan geleneksel tarımdan ekonomik çeşitliliğe yönelmeye başladı. Otomotivden tekstile, gıdadan kimya ve madene kadar birçok sektörde güçlü atılımlar gerçekleştirildi. Pamuk üretiminde geleneksel yönelim değişti; ithaleden ihracata dönüş sağlandı ve tekstilde büyük yatırımlar yapıldı. İlk yıllarda tekstil ürünleri ithal eden ülke olarak adını duyurdu.

Cumhurbaşkanı İslam Kerimov'ın 27 yıl süren yönetimi altında ekonomi daha çok kapalı kaldı. Dış politika Rusya, Çin ve ABD ile mesafeli bir denge izledi; komşu ülkelerle sınır sorunu dahil bazı zorluklar yaşandı.

Kerimov'un Eylül 2016'da hayatını kaybetmesinin ardından cumhurbaşkanı seçilen Şevket Mirziyoyev, ekonomik reformlar, diplomasideki açıklık politikası ve iyi komşuluk ilişkileriyle yeni bir dönemi başlattı. Göreve geldiği ilk günlerden itibaren dış politikada aktif diplomasi izleyen Mirziyoyev, komşularla gerilimi azaltmaya ve sınır sorunlarını çözmeye odaklandı.

Eski Kerimov döneminde, 2001'de yapılan Türkçe Konuşan Devletler Devlet Başkanları Zirvesi'ne meclis başkanı düzeyinde katılım sağlayan Özbekistan, Mirziyoyev ile birlikte Türk Konseyi'ne yeniden ilgi gösterdi ve 2018 Bişkek'teki toplantıya cumhurbaşkanı düzeyinde katılım gerçekleştirdi. Özbekistan 2019'da Konseye üye oldu ve 2022'de yeniden yapılandırılan Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Devlet Başkanları Zirvesi'ne ev sahipliği yaptı.

Mirziyoyev döneminde Özbekistan, bölgeyle tüm sınırlarını kapsayan bir ortaklık vizyonuyla komşularla güven ortamını güçlendirdi ve Orta Asya Devlet Başkanları İstişare Konseyi'nin kurulmasına öncülük etti.

Sahip olduğu genç işgücü ve doğal kaynaklar sayesinde son 10 yılda yıllık ortalama yüzde 6-8 büyüyen Özbekistan'ın GSYH'si bağımsızlık yıllarında 6 kattan fazla artış gösterdi. 1990’da GSYH’si 17,7 milyar dolar olan ülke, 2024’te 115 milyar dolar seviyesine ulaştı ve 2025 yılında 130 milyar dolara çıkması hedefleniyor.

Özbekistan, 364,5 tonla dünyadaki en çok altın rezervine sahip ülkeler arasına girerken 2024’te yaklaşık 120 ton altın üreterek en çok altın çıkaran 10 ülke arasına girdi. Uranyum rezervleri açısından dünyada 11'inci, üretimde ise 7'nci sırada olan ülkede bir yılda yaklaşık 4 ton uranyum elde ediliyor. Dünyanın en çok pamuk üreten ülkelerinden olan Özbekistan’da yıllık ortalama 3 milyon ton ham pamuk üretiliyor; 2020’den itibaren pamuk ihraç edilmiyor ve ham pamuk fabrikalarda işleniyor.

Son yıllarda şeffaflık politikaları, yatırım ortamı ve turizme odaklanma sayesinde Özbekistan, 100’e yakın ülkeye vize kolaylıkları sunuyor. Turizm ve yatırım rakamları önemli ölçüde artarken, 2016’da yaklaşık 4 milyar dolar olan yabancı yatırım 2024’te 34 milyar dolara yükseldi. Turizmde de 2 milyondan fazla ziyaretçi 2024’te 7 milyonu aştı.

Bağımsızlığını 31 Ağustos 1991’de ilan eden Özbekistan ile bağımsızlık kararını 16 Aralık 1991’de tanıyan ilk ülke olan Türkiye arasındaki diplomatik ilişkiler 4 Mart 1992'de tesis edildi. 33. yılı 4 Mart 2025’te kutlandı. Türkiye ilk büyükelçiliğini Taşkent'te açtı; Türkiye’nin Taşkent Büyükelçiliği Nisan 1992’de, Özbekistan’ın Ankara Büyükelçiliği ise Ocak 1993’te faaliyete geçti.

İlişkiler, 2016 sonrası ivmelenen ekonomik ve savunma alanlarındaki iş birliğiyle hız kazandı. Erdoğan’ın Semerkant ziyaretiyle başlayan yeni dönemde Özbekistan’ın Mirziyoyev ile kurduğu yakın dostluk ve siyasi irade, iki ülkeyi stratejik ortaklık seviyesine taşıdı. 2018’de Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi kuruldu; 2020, 2022 ve 2024’te üst düzey toplantılar Ankara ve Taşkent'te gerçekleştirildi.

İş dünyası için de yeni kapılar aralandı: 2016’da 1,242 milyar dolar olan ticaret hacmi 2020’de 2,1 milyar, 2023’te 3,1 milyar ve 2024’te 3,3 milyar dolara çıktı. Hedefler 5 milyar, hatta 10 milyar dolar seviyelerini işaret ediyor.

Türkiye ile Özbekistan arasındaki ticaret ilişkileri 2016 öncesi en çok paya sahip olan Türkiye’nin payını düşürmüş olsa da 2024 itibarıyla Türkiye yüzde 5 payla Özbekistan’ın dördüncü büyük ticari ortağı konumunda. Türkiye ayrıca Özbekistan’da en çok şirket kuran ülkeler arasında da ilk sıralarda yer aldı.

Mirziyoyev’in göreve gelmesinin ardından Türk iş insanları tarafından uzun yıllar dile getirilen sorunlardan vize konusunda önemli adımlar atıldı. 2017’de Türk vatandaşlarına üç gün içinde vize verilmesini öngören kararnameyi imzalayan Özbek hükümeti, 2018’de Türk vatandaşlarına 30 günlük vize muafiyeti tanıdı. Böylece iki ülke vatandaşları arasında ziyaretler arttı; 2016’da yaklaşık 150 bin olan Özbek vatandaşlarının Türkiye’ye gidişi son yıllarda 500 bine yaklaştı.

İki ülke arasında 2016’ya kadar haftada beş kez yapılan tarifeli uçak seferleri son yıllarda önemli ölçüde arttı. Taşkent-İstanbul hattının ötesinde Ankara, İzmir ve Trabzon ile Semerkant, Buhara, Ürgenç, Namangan ve Fergana gibi şehirler arasında da uçuşlar başladı. Günümüzde Özbekistan ile Türkiye arasında haftada yaklaşık 100 tarifeli uçuş gerçekleştiriliyor.

Eğitim alanındaki iş birlikleri giderek güçleniyor. Yunus Emre Enstitüsü'nün Taşkent'te Alişir Nevai Üniversitesi bünyesinde açılması için protokol imzalandı; ayrıca Taşkent'te Uluslararası Türk Devletleri Üniversitesi'nin kurulması planlandı. Üniversite 2025-2026 eğitim yılında mühendislik, inşaat, lojistik, bilgi teknolojileri, sağlık, ziraat ve gıda gibi bölümlerde eğitim verecek.

Şu anda Özbekistan'da Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi (ETÜ) Taşkent Şubesi, Buhara'da Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) İbn-i Sina Tıp Fakültesi ve İbn-i Sina Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Taşkent'te SBU Hemşirelik Akademisi gibi kurumlar bulunuyor.

https://junkyard.sfo3.cdn.digitaloceanspaces.com/n1/images/o428d49b3-e6d3-496c-90a4-42fbd7d40381.webp

“dış politika” ile ilgili sonuçlar

Alaska'da 7 Yıl Sonra Trump ve Putin

Portekiz Cumhurbaşkanı De Sousa, Trump'ı 'Rusya yanlısı' olmakla Suçladı

Saadet Partisi lideri Arıkan: Gazze özgür değilse Türkiye özgür değildir

Özbekistan Bağımsızlığının 34. Yılını Kutluyor: Yeni Bir Dönem