Batarya geri dönüşümü kritik madenlerle enerji bağımsızlığımız için kilit rol oynuyor

Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) Yenilikçi Teknoloji Programları Direktörü Dr. Serdar Gökpınar, elektrikli araç bataryalarının geri dönüştürülmesinin, içerdikleri kritik minerallerin yeniden kullanılabilir hâle getirilmesiyle enerji bağımsızlığı yolunda hayati bir adım olduğunu söyledi. IEA verilerine göre 2024 yılında dünya genelinde elektrikli otomobil üretimi yaklaşık yüzde 25 artışla 17,3 milyon adede ulaştı. Üretimin büyük kısmı Çin’de (12,4 milyon), Avrupa Birliği’nde (2,4 milyon) ve ABD’de (1,1 milyon) yapılmış durumda. Türkiye’de de elektrikli araç kullanımı hız kazanıyor. Togg etkisiyle trafiğe kayıtlı elektrikli otomobil sayısı bu yılın Temmuz sonu itibarıyla geçen yıla kıyasla yaklaşık yüzde 120,6 artışla 289 bin 457’e yükseldi. Batarya geri dönüşümü, içlerindeki kritik minerallerin yeniden kullanıma açılması nedeniyle özellikle stratejik önem taşıyor. TTGV’nin “Batarya Geri Dönüşüm ve İkincil Kullanım Teknolojileri” ön raporuna göre Türkiye’de batarya üretim tesislerine yapılan yatırımlar 1 milyar dolar sınırını geçmiş durumda. Gökpınar, enerji depolama sistemlerinde ve elektrikli araçlarda bataryaların yoğun olarak kullanıldığını belirterek iki temel zorluktan söz etti: ilki ihtiyaç duyulan nitelikli mineraller — lityum, kobalt, mangan, nikel, bakır, alüminyum gibi — ve ikincisi üretim süreçlerinin yüksek hassasiyeti. Lityum rezervlerinde başı çeken ülkeler Avustralya, Bolivya, Şili ve Arjantin olarak kaydediliyor. Türkiye’nin de sınırlı bazı buluntuları var, ancak mevcut veriler ihtiyacımızı tek başına karşılamaya yetmiyor. Kobalt konusunda ise Demokratik Kongo Cumhuriyeti dünya ihtiyacının önemli bir kısmını karşılıyor. Çin, hem maden varlığıyla hem de işleme kapasitesiyle kritik bir oyuncu konumunda. Madenlerin yüksek saflıkta işlenmesi gerektiği ve ABD ile Çin’in bu alanda yüksek teknoloji avantajına sahip olduğu vurgulandı. Rezervler azaldıkça lityum ve bakır madenciliğinin 2035 itibarıyla güçleşeceği öne sürülüyor; bu durumun telafisi için batarya geri dönüşümü büyük potansiyel sunuyor. Çin ve AB, geri dönüşümde öne çıkan aktörler olarak öne çıkıyor. AB’nin iki yönlü yaklaşımı dikkat çekiyor: içeriye kapsama politikaları ve geri dönüştürülmüş malzemelerin pil üretiminde kullanılması için yol haritası. Örneğin, 2031 yılında lityum içeren bataryalarda geri dönüştürülmüş lityum oranının yüzde 6, 2036’da yüzde 12 olması hedefleniyor. Türkiye’de Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) tarafından atılan adımlar olsa da bunların daha güçlü politika ve düzenlemelerle desteklenmesi gerekiyor. TTGV de konuya dair derin araştırmalar yürütüyor ve bazı projelere destek vermeyi planlıyor. Gökpınar sözlerini şu şekilde tamamladı: Bataryaların geri dönüşümü, bazı mineraller Türkiye’de bulunmadığı için özellikle değerli. Enerji güvenliği için atılan her adım ülkemiz açısından kıymetli ve cari açığımızın enerji faturası başlığından gelen payını hafifletmenin yolu da bu yatırımlarda saklı.