Köpekler Kanser Olan Bir İnsanı Anlayabilir mi?

Sadık dostlarımız yalnızca refakatçi değil; onların inanılmaz koku alma gücü yıllardır uyuşturucu ve bomba tespitinde kullanılıyor. Aynı yetenek, bazı hastalıkların erken fark edilmesinde de rol oynuyor. Son yıllarda yapılan çalışmalar, köpeklerin kanseri de önceden algılayabildiğini gösteriyor. Hem laboratuvar araştırmaları hem de gerçek vakalar, köpeklerin kanser hücrelerinin bıraktığı özel kokuları tespit edebildiğini ortaya koyuyor. İnsanlarda koku algısı köpeklere kıyasla çok daha sınırlı. Köpekler kokuları insanlardan binlerce kat daha hassas ayırt edebiliyor. Araştırmalar, köpeklerin hastalık kokularını trilyonda bir oranında dahi ayırt edebildiğini ileri sürüyor. Yani bir köpek, bir hastalığın yayılan kokusunu olimpik ölçekte iki havuz dolusu suya karışmış tek bir şeker tanesi kadar düşük yoğunlukta bile algılayabiliyor. Tıp literatüründe, köpeklerin sahiplerindeki kanseri fark ettiği pek çok vaka kaydedildi. Bazı köpekler, sahiplerinin ciltlerindeki melanom bölgelerini sürekli koklayıp yalayarak dikkat çekti; kontrollerde bu bölgelerin gerçekten kanserli olduğu saptandı. Örneğin Lauren Gauthier isimli bir kadın, burnundaki şişliği sürekli koklayan köpeğinin davranışıyla doktora başvurdu ve bazal hücreli karsinom teşhisi kondu. Başka bir örnekte, Claire Guest adlı araştırmacı, köpeğinin göğsüne dokunmasıyla fark ettiği kitleyi kontrol ettirdiğinde malign tümör tespit edildi. Çalışmalar gösterdi ki köpekler yalnızca cilt kanseriyle sınırlı kalmayıp akciğer, meme, mesane, prostat, bağırsak, rahim ve rahim ağzı kanserlerinde de fark yaratabiliyor. Bunun nedeni, kanserli hücrelerin ürettiği uçucu organik bileşikler (VOC) olarak adlandırılan özel kokular. Köpekler bu kokuları nefeste, idrarda, terde ya da dışkıda tespit edebiliyor. Örneğin bazı çalışmalar, köpeklerin hastaların nefeslerinden akciğer kanserini, idrar örneklerinden ise mesane kanserini ayırt edebildiğini gösterdi. Ancak umut ışığına rağmen, köpeklerin rutin taramalarda kullanılabilmesi için daha çok çalışma gerekiyor. Çünkü köpekler hangi kokuyu aldıklarını açıklayamadıkları için sonuçlar her zaman kesin değil. Bunun üzerine bilim insanları, köpeklerin koku alma mekanizmasını taklit eden 'elektronik burun' teknolojilerini geliştiriyor. İsrail’de yürütülen klinik bir çalışmada bu cihazların kanser hastalarının nefesinden yayılan kokuları ayırt edebilip edemediği test ediliyor. MIT ile İngiltere’daki Medical Detection Dogs ekibi de köpeklerin öğrettiklerini yapay zeka sistemlerine aktarmak için çalışmalar yürütüyor.